Kết hôn bí mật

Năm 1461, Sir John Grey bị giết trong Cuộc chiến thứ hai tại St Albals với nhà York, để lại Elizabeth trở thành góa phụ với hai đứa con trai là Thomas và Richard. Đương thời, Quốc vương Edward IV nhà York có rất nhiều tình nhân, nổi tiếng nhất là Jane Shore, và ông có tiếng là không chung thủy. Đám cưới của ông với Elizabeth được tiến hành bí mật vào ngày 1 tháng 5 năm 1464 trong một nhà thờ nhỏ của gia đình Woodville tại Northamptonshire, chỉ hơn 3 năm sau khi ông giành được ngai vàng nước Anh sau chiến thắng áp đảo nhà Lancaster trong Trận Towton. Elizabeth đăng quang Vương hậu vào ngày 26 tháng 5 năm 1465, tức hơn 1 năm sau đó.

Có thể nói trong lịch sử Anh từ khi người Norman chinh phục đảo Anh, Elizabeth Woodville là trường hợp cực kỳ ấn tượng trong số các Vương hậu từng cưới vào gia tộc trị vì Anh quốc, vì bà hoàn toàn là một ["người không thể ngờ tới"] vào lúc ấy. Mặc dù có truyền thuyết về sự xinh đẹp và quyến rũ, song gia cảnh của bà không tốt, cũng như là việc bà xuất thân từ bản địa Anh, hoàn toàn khác truyền thống các Vương hậu đều là dòng dõi vua chúa ngoại quốc từ thời nhà Normandy đến trước thời Edward IV.

Cho dù mẹ bà là Lady Jacquetta xuất thân cao quý, nhưng cha bà chỉ là một hiệp sĩ bình thường, còn bị chính Richard, Công tước xứ York - cha của Vua Edward, công khai phỉ báng do chỉ là một tên lính hầu thường dân mà dám kết hôn với một người cao quý như Jacquetta. Bên cạnh đó, Elizabeth còn xuất thân từ một bên thân với nhà Lancaster, sau lại tiếp tục cưới cho gia tộc Grey trung thành nhà Lancaster, một lý do chính trị mấu chốt khiến Hội đồng Cơ mật của nhà Vua phải phản đối quyết liệt. Lý do chính yếu nữa Elizabeth đã là góa phụ, lại có tới 2 mặt con trai với chồng trước. Về địa vị gia cảnh, bà không mang lại bất kỳ của hồi môn đáng giá nào, cũng không phải một công chúa đem lại liên minh mạnh mẽ nào, về tuổi tác thì càng không lý tưởng vì bà lớn hơn nhà Vua tới 5 tuổi. Rốt cuộc vì lý gì khiến Vua Edward IV chấp nhận cưới bà, mặc cho tiềm ẩn tranh chấp về sau, cho đến nay vẫn không có lý giải chính trị hoàn thiện nào, ngoại trừ một lý do rất cảm tính và có phần chủ nghĩa lãng mạn, Edward IV rất yêu bà.

Chính xác thì Elizabeth gặp Vua Edward IV như thế nào, đến nay vẫn không rõ ràng. Học giả nghiên cứu thời Tudor là Amy Licence trong cuốn Edward IV & Elizabeth Woodville: A True Romance chỉ ra rằng[4], vào thời điểm còn nhỏ cả hai đã rất có thể biết nhau, vì cha của Elizabeth là Nam tước Rivers từng phục vụ tại Rouen xứ Normandy, trong khi cha của Vua Edward là Công tước Richard xứ York đã từng là quản lĩnh quyền thay trị sự tại Normandy. Có giả thiết cả hai mới chính thức gặp nhau trong triều, sau khi Edward lên ngôi. Tuy nhiên khi vừa thành niên, Elizabeth đã cưới cho Sir John Grey, phương diện hôn nhân đã khiến bà không còn là "ứng cử viên" dạm hỏi trong thời điểm ấy. Sau đó, Elizabeth chỉ trở thành góa phụ trong thời gian rất ngắn trước khi Edward lên ngôi, sau khi cả hai thực sự gặp nhau theo tài liệu chính thức, thì lại lập tức bí mật kết hôn trong vòng chưa đến 1 tháng. Điều này có thể chứng minh cả hai, hoặc ít nhất từ phía Edward, đã thực sự để mắt nhau từ trước, hoặc là cả hai đã yêu thích nhau trong thời gian rất ngắn.

Theo lời đồn rất nổi tiếng trong dân gian, cả hai gặp nhau dưới một gốc cây sồi tại khu rừng gần làng Whittlebury thuộc Northamptonshire, khi góa phụ Elizabeth Grey đang cầu xin sự giúp đỡ của nhà Vua trong việc đòi quyền sở hữu đất đai của hai người con trai họ Grey của bà, Thomas và Richard. Và cũng theo truyền thuyết, Vua Edward đã phải lòng người góa phụ trẻ này và chính thức say đắm bà. Khi Elizabeth biết được ý định và có được lời cầu hôn của nhà Vua, bà đã không ngần ngại mà đồng ý.

Theo thông tin lịch sử thì sau Trận Towton, gia đình Woodville đã gặp tình thế khó khăn khi đã chiến đấu cho bên bị thua (nhà Lancaster) và sống sót, vì cả gia đình đứng trước khả năng bị hạch tội bởi nhà York. Vào tháng 6 năm 1461, Vua Edward IV đã đến và trú tại nhà của họ tại Groby, Leicestershire, sau đó nhà vua đã đặc xá cho cha mẹ bà, và Elizabeth rất có thể đã được xem là "vật trao đổi" để cưới cho nhà vua, đổi lại sự an toàn cho cả nhà. Sự liên hệ chính thức của Elizabeth với triều đình Edward xuất hiện vào ngày 13 tháng 4 năm 1464, chỉ gần chục ngày trước ngày cưới chính thức của họ được ghi nhận trong lịch sử. Hôn lễ của cả hai có rất nhiều tranh luận về ngày tháng chính xác, ngày 1 tháng 5 chỉ là một trong số đó.

Tuy nhiên hầu hết các sử gia đều đồng ý rằng buổi lễ cực kỳ riêng tư, chỉ có mẹ Elizabeth là Bà Bá tước Jacquetta tham dự, hoàn toàn không cho chả của Elizabeth là Nam tước Rivers biết.

Đạt đến quyền lực

Trong những năm đầu tiên sau khi lên ngôi, Edward IV cai trị đất nước phụ thuộc vào một vòng tròn nhỏ những người ủng hộ ông khi trước, mà người có sức ảnh hưởng nhất là anh họ ông, Richard Neville, Bá tước xứ Warwick thứ 16. Trong khoảng thời gian khi cuộc hôn nhân bí mật diễn ra, Bá tước Warwick đang đàm phán với Pháp trong một nỗ lực ngăn chặn nước này liên minh với Margaret xứ Anjou, người cùng chồng là Henry VI của Anh đã bị lật đổ. Kế hoạch của Warwick là Edward IV sẽ kết hôn với Công nương Pháp. Khi Edward IV công khai cuộc hôn nhân của mình với góa phụ Elizabeth, người không những là một thường dân mà còn xuất thân từ một gia đình ủng hộ nhà Lancaster, Bá tước Warwick vừa tức giận vừa bối rối và cảm thấy bị xúc phạm, kể từ đó quan hệ của ông và Vua Edward không bao giờ còn được như xưa nữa. Việc này cũng bị phản đối bởi Hội đồng Cơ mật, và họ cho rằng Edward IV phải biết Elizabeth không phải là người vợ dành cho một vị Vua như ông.

Sự xuất hiện của Elizabeth Woodville trên sân khấu chính trị đã dẫn đến một loạt các cuộc hôn nhân của các em bà vào các gia đình danh giá nhất nước Anh. Hôn sự giữa các em gái bà với con trai của các quý tộc lớn của Anh như Bá tước xứ Kent, Essex và Pembroke diễn ra rất thuận lợi và tốt đẹp mà không có trở ngại nào, kể cả cuộc hôn nhân của em gái út của bà là Catherine Woodville với Henry Stafford, Công tước xứ Buckingham thứ 2, khi cả hai đều còn rất nhỏ. Cuộc hôn nhân duy nhất gây bất ngờ là của em trai 20 tuổi của bà, John Woodville, với Katherine, Bà Công tước xứ Norfolk, con gái của Ralph de Neville, Bá tước xứ Westmorland thứ nhất với góa phụ của John Mownbray, Công tước xứ Norfolk thứ 2. Bà Công tước Norfolk tuy giàu có nhưng đã góa chồng ba lần, và đang ở khoảng 60 tuổi. Cuộc hôn nhân này khiến các sử gia đánh giá gia đình Woodville có tham vọng lớn như thế nào, khi mà có thể nghĩ ra một cuộc hôn nhân "đáng ghê tởm" khi ấy[5].

Khi những người thân của Elizabeth, đặc biệt là em trai bà, Anthony Woodville, Bá tước Rivers thứ hai, bắt đầu đe dọa quyền lực của Warwick trong xã hội chính trị Anh, ông ta bắt đầu âm mưu quấy rối triều đình Edward với con trai đỡ đầu của mình là George, Công tước Clarence, người đồng thời cũng là em trai của nhà vua. Một trong những người ủng hộ Warwick đã buộc tội mẹ Elizabeth, Lady Jacquetta, hành nghề phù thủy và phải bị xét xử, nhưng những điều này không có chứng cứ xác thực và Jacquetta được tha bổng vào năm sau. Trong khi ấy, Warwick và Clarence nổi dậy hai lần rồi bỏ trốn sang Pháp. Để củng cố lực lượng, Warwick liên minh với Vương hậu nhà Lancaster, Margaret xứ Anjou và khôi phục ngai vàng cho chồng bà vào năm 1470, nhằm hi vọng lật đổ được Edward IV. Thế nhưng 1 năm sau, Edward IV trở về sau khi bị lưu đày và đánh bại liên minh Warwick trong Trận Barnet và Lancaster trong Trận Tewkesbury. Vua Henry VI bị hành hình ngay sau đó.

Trong thời gian Edward IV bị lật đổ, Vương hậu Elizabeth Woodville tìm kiếm sự bảo vệ trong Tu viện Westminster, nơi bà hạ sinh con trai Edward (sau này là Vua Edward V). Bà sinh cho Vua Edward IV tổng cộng 10 người con, trong đó có ba con trai, tức Edward cùng bao gồm cả Richard, Công tước xứ York và George, Công tước xứ Bedford. Bà có bảy người con gái, trong đó chỉ có năm người sống đến tuổi trưởng thành. Theo ghi nhận đương thời, Vương hậu Elizabeth Woodville có đầy đủ phẩm chất đạo đức theo tiêu chuẩn Công giáo, điều này rất phù hợp với các Vương hậu thời Trung Cổ. Bà cầu kinh ba lần mỗi ngày, thực hiện những cuộc hành hương và rất được Giáo hoàng yêu quý. Bà đã thành lập Nhà thờ St. Erasmus tại Tu viện Westmister.